1891-1970 AD., Belgium, Gent, "Broodkaart", token issue of the socialist consumer organization Vooruit, value 1 bread.

Belgium, Gent, "Broodkaart", token issue of the socialist consumer organization (cooperative) "Vooruit" (1891-1970), by Fibru-Fisch (Anderlecht, Belgium), dated 1880 AD., (the founding of the cooperative),
1 Bread (22-23 mm / 3,05 g), brass, octagonal, axes medal alignment ↑↑ (0°), plain edge,
Obv.: DE NAMAKER ZAL VERVOLGD WORDEN / VOORUIT / 1880 // A· F I S C H , 'Counterfeiters will be prosecuted / FORWARD / 1880' , a person on a tractor, holding a branch, house in background r., mint name "A· FISCH" on wheel.
Rev.: BROODKAART / 1 , value.
.

Year / Mintage
1880-1970 / ?

Een broodkaart is een vorm van distributiebon voor het verkrijgen van voedsel. Broodkaarten werden veelal in muntvorm (ze heten dan ook wel Broodpenningen) gemaakt van een goedkope metaalsoort zoals zink en aluminium.
Bekend zijn de penningen van de socialistische verbruikersorganisatie (of coöperatie) Vooruit (1880-1970), die in 1880, eerst als coöperatieve bakkerij Vooruit, werd opgericht om de fabrieksarbeiders te beschermen tegen de labiliteit van het grootkapitaal. De penningen dragen dus het jaartal 1880, het stichtingsjaar van de Vooruit in Gent (België), latere uitgaven werden steeds met het jaartal 1880 uitgegeven, Dendermonde (België) sloot veel later aan bij de Vooruit, de datum 1880 bleef echter steeds op de penningen (jetons) staan.

Broodpenningen van Vooruit
De "Vooruit" werd gesticht te Gent, in november 1880. De eerste algemene vergadering ging door op 16 juni 1881. De maatschappij, gestart met een 150-tal leden, telde toen 174 coöperateurs. In de periode van februari tot eind mei 1881 waren er 34.220 broodkaarten verkocht, of een gemiddelde van 1750 per week.

De oudste broodkaarten circuleerden bijgevolg al zeer kort na de oprichting van "Vooruit". Oorspronkelijke haalden de leden hun broodkaarten in de burelen van de maatschappij. Eind 19de eeuw werden ze de zaterdagavond en de zondagmorgen ten huize van de leden aangeboden. Men ontving dan een bewijsbriefje waarop het aantal gekochte broodkaarten vermeld werd en dit werd dan de dooropvolgende week door de commissaris in het lidboekje genoteerd.

De broodkaartenverkoop van jetons en kartonnen kaartjes verdween vanaf 1 januari 1967. Als motieven werden o.a. aangevoerd dat dit systeem tijdrovend en kostelijk was, omslachtig administratief werk veroorzaakte en bovendien onhygiënisch was. De ristornozegels werden toen ingevoerd.

Alle broodkaarten dragen het jaartal 1880. Het is duidelijk dat dit jaartal niet het werkelijke slagjaar is, maar enkel piëteitsvol behouden werd als stichtingsjaar van “Vooruit”. Een werkelijk slagjaar is dan ook niet met zekerheid vast te stellen. Wat het gebruikte materiaal betreft zien we geel koper, zink en aluminium. De oudste stukken zijn zonder twijfel de geelkoperen. Zink werd in ons land voor de officiële muntslag pas in 1915 gebruikt. De aluminium stukken dateren van na 1923.

De broodkaarten werden geslagen door de firma Fibru-Fisch (nu Fibru Europ bvba in de Edmond Rostandstraat 59 te Anderlecht). Maar er zijn aanwijzingen dat de allereerste jetons gemaakt werden door Jules Tielemans, een koperslager uit Gent.

Voorzijde: "Moeder Vooruit", een allegorische voorstelling van de coöperatie, tussen een bijenkorf en een gebouw langs de linkerkant, en een hamer, kamwiel en gebouw langs de rechterkant. Over de ganse breedte: VOORUIT. Klimmend langs de rand: DE NAMAKER ZAL VERVOLGD WORDEN. Onderaan, onder een dubbele lijn, het stichtingsjaar: 1880.

Keerzijde: Klimmend tussen twee fleurons: BROODKAART. In het veld de horizontaal gearceerde waarde: 1. Onderaan een siermotief.

Bron: Archief en Museum van de Socialistische Arbeidersbeweging vzw. (Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis – Bagattenstraat 174 – 9000 Gent).